برای دوخت لباسی خوش‌دوخت و بدون چین‌خوردگی یا کیست، لقی‌گیری در طراحی الگو از اهمیت بالایی برخوردار است. در بخش‌هایی از لباس که اندام‌هایی مانند یقه، حلقه آستین یا پشت لباس که در آنها بدن دارای فرورفتگیهای طبیعی است، در صورت عدم اصلاح الگو، پارچه دچار جمع‌شدگی و ناهماهنگی ظاهری می‌شود.
تا به حال سعی کرده‌اید یک پازل ارزان‌قیمت را کنار هم بچینید؟ همان‌هایی که شکل قطعات‌شان واضح نیست و مطمئن نیستید که آیا دو قطعه واقعاً به هم می‌خورند یا نه؛ جعبه‌ای که تصویر نهایی روی آن باشد هم ندارید، پس احساس می‌کنید دارید کورکورانه آن را می‌چینید؛ یا حتی بعضی قطعات مهم گم شده‌اند؟ واقعاً آزاردهنده است، نه؟ طراحی الگو در تولید لباس هم دقیقاً همین‌طور است. اگر الگوی باکیفیت نداشته باشید، کل فرآیند تولید کند و پر از دردسر خواهد بود.
به‌طور کلی، وقتی صحبت از تولید باکیفیت می‌شود، اغلب ذهن‌ها به سمت دوخت باکیفیت می‌رود. این کاملاً درست است (و هرگز نمی‌خواهم از اهمیت کار خیاطان کم کنم، چرا که آنها مهارتی بسیار بالا دارند)، اما آنچه پیش از مرحله دوخت قرار دارد، مثل طراحی الگو بیشترین تأثیر را بر کیفیت نهایی لباس دارد.
مفهوم «لقی» در طراحی الگو چیست؟
لقی‌گیری یکی از مهم‌ترین مراحل رسم الگو است و در واقع فرآیندی‌ست که طی آن فضای اضافی میان برجستگی‌ها و فرورفتگیهای بدن با دقت حذف می‌شود تا الگو به‌درستی با فرم اندام تطابق یابد. این اصلاحات ظریف، نه‌تنها از ایجاد چین خوردگی یا کیست جلوگیری می‌کند، بلکه باعث می‌شود لباس نهایی ایستایی بهتر و ظاهری حرفه‌ای تر داشته باشد.
در طراحی لباس، لقی‌گیری را می‌توان یکی از ارکان اصلی رسیدن به کیفیت بالا دانست، تکنیکی که مرز میان دوخت معمولی و طراحی دقیق و هنرمندانه را مشخص می‌سازد.
تناسب لباس روی بدن (فیت بودن)
یکی از واضح‌ترین مزایای بهره‌گیری از الگوهای باکیفیت، دستیابی به لباس‌هایی با تناسب بهتر است. ارائه‌ی جدول سایزبندی (Spec Sheet) به کارخانه تولیدی می‌تواند در کنترل کیفیت مربوط به اندازه‌ها مؤثر باشد، اما عامل اصلی که تناسب واقعی لباس را تعیین می‌کند، الگو است.
اندازه‌گیری‌ها تنها بخشی از فرآیند هستند؛ آنچه تناسب را شکل می‌دهد، فرم‌ها، تناسبات و نحوه‌ی ترکیب آنها برای رسیدن به ابعاد مورد نظر است. جدول سایزبندی به‌تنهایی قادر به نمایش کامل این فرم‌ها نیست، در حالی‌که الگو چنین امکانی را فراهم می‌سازد. چنانچه هدف شما دستیابی به نوع خاصی از تن‌خور در طراحی باشد، این امر باید از مرحله‌ی طراحی الگو به‌درستی اجرا گردد.
لقی گیری معمولاً در لباس‌هایی انجام می‌شود که طراحی آنها به‌صورت جذب و متناسب با فرم بدن است. در مقابل، لباس‌های اورسایز به‌دلیل داشتن آزادی حرکت و فضای اضافی، معمولاً نیازی به اصلاح لقی ندارند. از آنجا که لباس‌های جذب به بدن می‌چسبند، حتی کوچک‌ترین ناهماهنگی یا برجستگی در الگو می‌تواند در ظاهر لباس نمایان شود. بنابراین، تشخیص و اصلاح لقی‌ها در این نوع لباس‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است تا فرم نهایی لباس کاملاً هماهنگ با اندام باشد و از هرگونه نقص ظاهری جلوگیری شود.
اهمیت اصلاح الگو پیش از دوخت
الگو، ابزاری کاربردی در فرآیند تولید است که هدف آن ساده‌سازی و تضمین صحت اجرای مکرر یک طراحی خاص می‌باشد. یک الگوی تولیدی باکیفیت، تمامی اطلاعات مورد نیاز برش‌کار را در خود جای می‌دهد؛ از جمله نام هر قطعه، سایز، تعداد مورد نیاز، میزان درزها و نوع پارچه‌ای که باید از آن برش بخورد.
همچنین، الگوی استاندارد شامل نشانه‌گذاری‌هایی است که نحوه اتصال صحیح قطعات در مرحله دوخت را مشخص می‌سازد. این نشانه‌ها تنها در صورتی به‌درستی با یکدیگر منطبق می‌شوند که الگو با دقت طراحی شده باشد و مطابق با روش دوخت مورد نظر باشد.
علاوه بر قطعات اصلی که از پارچه اصلی برش می‌خورند، یک الگوی تولیدی کامل شامل قطعات مربوط به لایی‌ها، راهنمای برش نوارها، کش‌ها و همچنین محل دقیق قرارگیری تزئینات یا دکمه‌ها نیز می‌باشد. این موارد الزاماً قالب‌های برش نیستند، اما اطلاعات حیاتی‌ای را در اختیار خیاط قرار می‌دهند تا طراحی شما با دقت اجرا شود.
آموزش اصلاح لقی در الگوی یقه
در فرآیند طراحی الگو، یکی از نقاطی که نیازمند دقت بالا در اصلاحات است، ناحیه میان گردن تا سینه می‌باشد. اگر به‌صورت فیزیکی دست خود را از ناحیه گردن به سمت سینه حرکت دهید، متوجه تغییرات حجم و فرم در این بخش خواهید شد. این تفاوت‌های طبیعی بدن، اگر در الگو لحاظ نشوند، منجر به ایجاد چین‌های ناخواسته و ناهماهنگی در لباس نهایی خواهند شد. برای جلوگیری از این مشکل، اصلاح لقی در طراحی یقه ضروری است.
مراحل اصلاح لقی در یقه
1. تعیین نقطه شروع
نقطه آغاز اصلاح لقی در یقه، مرکز سینه یا همان انتهای ساسون زیر سینه است. این نقطه به‌عنوان مرجع اتصال خطوط لقی انتخاب می‌شود.
2. برش ساسون و تعیین مقدار لقی
ابتدا ساسون زیر سینه را برش می‌زنید. سپس با توجه به طول خط شکست یقه، مقدار لقی مورد نیاز را محاسبه می‌کنید. به‌طور معمول، به ازای هر ۷ سانتی‌متر از خط شکست، حدود ۵ تا ۷ میلی‌متر لقی در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، اگر خط شکست یقه ۲۱ سانتی‌متر باشد، دو لقی به این اندازه باید اعمال شود.
3. رسم خطوط لقی
نقاط لقی را روی خط شکست مشخص کرده و با استفاده از خط‌کش، هر نقطه را به مرکز سینه متصل کنید. خطوط لقی باید به‌صورت متقارن از دو طرف رسم شوند تا تعادل در الگو حفظ شود.
4. برش کنترل‌شده خطوط لقی
خط وسط ساسون زیر سینه را برش دهید. سپس یکی از اضلاع لقی را نیز قیچی کنید، اما دقت داشته باشید که در نقطه اتصال مرکزی حدود ۲ میلی‌متر از کاغذ باقی بماند تا قطعات از هم جدا نشوند.
5. بستن لقی و اصلاح فرم الگو
یکی از اضلاع لقی را روی ضلع مقابل بخوابانید و بچسبانید. این کار باعث می‌شود فضای اضافی به‌صورت کنترل‌شده از طریق ساسون عبور کند و فرم یقه اصلاح شود. پس از بستن، علامت‌گذاری محل اصلاح را فراموش نکنید.
6. تکمیل اصلاحات و ادامه طراحی
در مرحله پایانی، کاغذی به پشت ساسون اضافه کرده و خطوط آن را مجدداً تنظیم کنید. حالا الگوی شما آماده ادامه مراحل طراحی است، بدون نگرانی از چین‌خوردگی یا کیست در ناحیه یقه.
با رعایت این مراحل، می‌توانید الگوی یقه‌ای طراحی کنید که کاملاً با فرم بدن هماهنگ بوده و در دوخت نهایی، ظاهری صاف و حرفه‌ای داشته باشد.
نکات کلیدی در اصلاح لقی الگو
لقی‌گیری در طراحی الگو، همانند سایر مراحل الگوسازی، نیازمند دقت و رعایت اصول خاصی است. بی‌توجهی به این نکات می‌تواند نه‌تنها مشکل را حل نکند، بلکه باعث افزایش چین‌خوردگی، کشیدگی یا ناهماهنگی در لباس نهایی شود. در ادامه، پنج نکته مهم و کاربردی برای اصلاح صحیح لقی در الگو آورده شده است:
1. استفاده از پاترون آزمایشی
پاترون یا نمونه اولیه، ابزاری ضروری در فرآیند طراحی لباس است. این الگو روی پارچه‌ای ارزان‌قیمت اجرا می‌شود تا ایرادات احتمالی از جمله لقی‌ها، چین‌ها یا ناهماهنگی‌ها پیش از برش پارچه اصلی شناسایی و اصلاح شوند. استفاده از پاترون در مرحله لقی‌گیری به شما امکان می‌دهد تا نتیجه نهایی را با دقت بیشتری ارزیابی کرده و از بروز مشکلات در لباس اصلی جلوگیری کنید.
2. انتخاب چسب مناسب
در اصلاح الگو، نوع چسب مورد استفاده اهمیت زیادی دارد. چسب ماتیکی گزینه‌ای ایده‌آل است، زیرا بدون ایجاد رطوبت یا آسیب به کاغذ، امکان اتصال دقیق قطعات را فراهم می‌کند. برخلاف چسب‌های مایع یا نواری، این نوع چسب ظاهر الگو را تمیز و حرفه‌ای نگه می‌دارد.
3. اجتناب از تا کردن کاغذ
در فرآیند لقی‌گیری، تا کردن کاغذ الگو توصیه نمی‌شود. بهترین روش، برش یکی از اضلاع لقی و چسباندن آن به ضلع مقابل است. تا کردن باعث افزایش ضخامت در نقاط اتصال شده و مانع از اصلاح دقیق نوک لقی‌ها می‌شود، در نتیجه فرم نهایی لباس دچار اختلال خواهد شد.
4. انتخاب محل مناسب برای انتقال لقی
محل اتصال انتهای خط لقی بسته به نوع الگو متفاوت است، اما نقطه‌ای که معمولاً بهترین نتیجه را ارائه می‌دهد، مرکز سینه یا انتهای ساسون زیر سینه است. در صورتی که الگوی مورد استفاده فاقد ساسون زیر سینه باشد، می‌توان لقی را به سایر ساسون‌های بالاتنه مانند ساسون کمر یا سرشانه منتقل کرد. این انتقال باید با دقت انجام شود تا تعادل فرم لباس حفظ شود.
5. استفاده از کاغذ الگوی باکیفیت
کیفیت کاغذ الگو تأثیر مستقیمی بر دقت و دوام الگوسازی دارد. کاغذ مرغوب نه‌تنها در برابر چین‌خوردگی و آسیب مقاوم‌تر است، بلکه ظاهر نهایی الگو را نیز منظم‌تر و حرفه‌ای‌تر نشان می‌دهد. در همین راستا، استفاده از کاغذهای Fine Art برای چاپ و طراحی‌هایی که نیاز به ماندگاری بالا دارند توصیه می‌شود. این نوع کاغذها فاقد مواد اسیدی و گاهی بدون عوامل سفیدکننده نوری (OBA) هستند، که موجب افزایش دوام و جلوگیری از زرد شدن در طول زمان می‌شوند.
با رعایت این نکات، فرآیند لقی‌گیری به‌درستی انجام شده و الگوی نهایی آماده اجرای دقیق و بدون نقص خواهد بود.
جمع بندی و نکات پایانی
لقی‌گیری در طراحی الگو یکی از اصول بنیادین در الگوسازی حرفه‌ای است که نقش مهمی در ایجاد فرم مناسب لباس بر روی اندام ایفا می‌کند. الگوسازی، فرآیندی دقیق و پرجزئیات است که بی‌توجهی به نکات ظریف آن می‌تواند منجر به بروز ایرادات جدی در لباس نهایی شود.
نکات مهم درباره لقی‌گیری در الگوسازی:
- لقی‌گیری از ایجاد چین‌خوردگی و کشیدگی در لباس جلوگیری کرده و موجب فرم‌دهی صحیح به لباس روی اندام می‌شود.
- در صورت نبود ساسون در الگو، لقی را می‌توان به نواحی دیگر مانند حلقه آستین منتقل کرد.
- لقی‌گیری تنها برای اندام‌هایی با برجستگی و فرورفتگی قابل توجه ضروری است؛ افراد با اندام بسیار لاغر معمولاً نیازی به این اصلاح ندارند.
- در طراحی لباس‌های اورسایز، به‌دلیل آزادی زیاد در فرم لباس، لقی‌گیری ضرورتی ندارد و چین‌های احتمالی قابل مشاهده نخواهند بود.
در دوره‌های آموزشی آموزشگاه خیاطی بکسا هنرجویان یاد می‌گیرند که چگونه لقی گیری روی الگوهای مختلف را انجام دهند. مثلا اطراف سینه و دور تا دور کاپ سینه باید لقی گیری انجام شود یا در تاپلکس دوزی لقی گیری ضرورت دارد. تا کار کاملا روی بدن فیت باشد و به اصطلاح روی تن بنشیند.
